Allt frá óhreinum umbúðum sem gleypa lítil suðaustur-asísk samfélög til úrgangs sem hrannast upp í plöntum frá Bandaríkjunum til Ástralíu,

Bann Kína við að taka við notuðu plasti í heiminum hefur sett endurvinnslutilraunir í uppnám.

Heimild: AFP

● Þegar endurvinnslufyrirtæki sóttu til Malasíu fylgdi svart hagkerfi með þeim

● Sum lönd líta á bann Kína sem tækifæri og hafa verið fljót að laga sig

 Allt frá óhreinum umbúðum sem gleypa lítil samfélag í Suðaustur-Asíu til úrgangs sem hrannast upp í plöntum frá Bandaríkjunum til Ástralíu, bann Kína við að taka við notuðu plasti heimsins hefur sett endurvinnslutilraunir í uppnám.

Í mörg ár tók Kína við megninu af ruslplasti frá öllum heimshornum og vann mikið af því í hágæða efni sem framleiðendur gætu notað.

En í ársbyrjun 2018 lokaði það dyrum sínum fyrir næstum öllum erlendum plastúrgangi, sem og mörgum öðrum endurvinnanlegum efnum, í viðleitni til að vernda umhverfi sitt og loftgæði, og þróuð þjóðir eiga í erfiðleikum með að finna staði til að senda úrgang sinn.

„Þetta var eins og jarðskjálfti,“ sagði Arnaud Brunet, forstjóri iðnaðarhópsins The Bureau of International Recycling í Brussel.

„Kína var stærsti markaðurinn fyrir endurvinnanlegt efni. Það skapaði mikið áfall á heimsmarkaði.“

Þess í stað var plasti beint í miklu magni til Suðaustur-Asíu, þangað sem kínverskir endurvinnsluaðilar hafa færst til.

Með stórum kínverskumælandi minnihluta var Malasía efst á baugi fyrir kínverska endurvinnsluaðila sem vildu flytja búferlum og opinber gögn sýndu að plastinnflutningur þrefaldaðist frá 2016 í 870.000 tonn á síðasta ári.

Í smábænum Jenjarom, skammt frá Kuala Lumpur, birtust plastvinnslustöðvar í miklu magni sem dældu út skaðlegum gufum allan sólarhringinn.

Risastórir haugar af plastúrgangi, sem sturtað var á víðavangi, hlaðist upp þegar endurvinnsluaðilar áttu í erfiðleikum með að takast á við innstreymi umbúða frá hversdagsvörum, eins og matvælum og þvottaefni, allt frá Þýskalandi, Bandaríkjunum og Brasilíu.

Íbúar urðu fljótt varir við nöturlegan ólykt yfir bænum – sú lykt sem tíðkast við vinnslu plasts, en umhverfisverndarsinnar töldu að hluti gufanna kæmi einnig frá brennslu á plastúrgangi sem væri of lággæða til að hægt væri að endurvinna það.

„Eitruð gufur réðust á fólk sem vakti það á nóttunni. Margir voru að hósta mikið,“ sagði íbúi Pua Lay Peng.

„Ég gat ekki sofið, ég gat ekki hvílt mig, ég fann alltaf fyrir þreytu,“ bætti 47 ára gamli við.

Fulltrúar frjálsra félagasamtaka í umhverfismálum skoða yfirgefna plastúrgangsverksmiðju í Jenjarom, fyrir utan Kuala Lumpur í Malasíu. Mynd: AFP

Pua og aðrir meðlimir samfélagsins hófu rannsókn og um mitt ár 2018 höfðu þeir staðsett um 40 vinnslustöðvar, sem margar hverjar virtust starfa án viðeigandi leyfis.

Fyrstu kvartanir til yfirvalda fóru hvergi en þær héldu áfram þrýstingi og að lokum gripu stjórnvöld til aðgerða. Yfirvöld hófu að loka ólöglegum verksmiðjum í Jenjarom og tilkynntu um tímabundna frystingu á innflutningsleyfum á plasti á landsvísu.

Þrjátíu og þremur verksmiðjum var lokað, þótt aðgerðarsinnar töldu að margir hefðu flutt hljóðlega annað í landinu. Íbúar sögðu að loftgæði hefðu batnað en nokkur plasthaugur væri eftir.

Í Ástralíu, Evrópu og Bandaríkjunum voru margir þeirra sem söfnuðu plasti og öðrum endurvinnanlegum hlutum eftir að reyna að finna nýja staði til að senda það.

Þeir stóðu frammi fyrir meiri kostnaði við að láta endurvinna það heima hjá endurvinnsluaðilum og gripu í sumum tilfellum til að senda það á urðunarstaði þar sem ruslið hlóðst upp svo hratt.

„Tólf mánuðum síðar finnum við enn fyrir áhrifunum en við höfum ekki farið yfir í lausnirnar ennþá,“ sagði Garth Lamb, forseti iðnaðarstofnunar úrgangsstjórnunar og auðlindaendurheimtunarfélags Ástralíu.

Sumir hafa verið fljótari að laga sig að nýju umhverfi, svo sem sumar stöðvar sem reknar eru af sveitarfélögum sem safna endurvinnanlegu efni í Adelaide, Suður-Ástralíu.

Miðstöðvarnar sendu áður næstum allt - allt frá plasti til pappírs og glers - til Kína en nú er 80 prósent unnið af staðbundnum fyrirtækjum, en mest af restinni flutt til Indlands.

Rusl er sigtað og flokkað á endurvinnslusvæði Northern Adelaide Waste Management Authority í Edinborg, norðurhluta úthverfi borgarinnar Adelaide. Mynd: AFP

Rusl er sigtað og flokkað á endurvinnslusvæði Northern Adelaide Waste Management Authority í Edinborg, norðurhluta úthverfi borgarinnar Adelaide. Mynd: AFP

Deila:

„Við fórum hratt og horfðum til innlendra markaða,“ sagði Adam Faulkner, framkvæmdastjóri Northern Adelaide Waste Management Authority.

„Við höfum komist að því að með því að styðja staðbundna framleiðendur höfum við getað snúið aftur til bannverðs fyrir Kína.

Á meginlandi Kína minnkaði innflutningur á plastúrgangi úr 600.000 tonnum á mánuði árið 2016 í um 30.000 á mánuði árið 2018, samkvæmt gögnum sem vitnað er í í nýlegri skýrslu frá Greenpeace og umhverfissamtökunum Global Alliance for Incinerator Alternatives.

Einu sinni voru líflegar endurvinnslustöðvar yfirgefnar þegar fyrirtæki fluttu til Suðaustur-Asíu.

Í heimsókn í bæinn Xingtan í suðurhluta landsins á síðasta ári fann Chen Liwen, stofnandi umhverfisverndarsamtakanna China Zero Waste Alliance, að endurvinnsluiðnaðurinn væri horfinn.

„Plastendurvinnsluaðilarnir voru farnir - það voru „til leigu“ skilti pústuð á hurðir verksmiðjunnar og jafnvel ráðningarskilti sem kölluðu á reyndan endurvinnsluaðila til að flytja til Víetnam,“ sagði hún.

Suðaustur-Asíuþjóðir sem urðu fyrir áhrifum af Kínabanninu - auk Malasíu, Tælands og Víetnams urðu fyrir harðri höggi - hafa gert ráðstafanir til að takmarka plastinnflutning, en úrganginum hefur einfaldlega verið beint til annarra landa án takmarkana, svo sem Indónesíu og Tyrklands, sagði í skýrslu Greenpeace.

Þar sem aðeins áætlað er að níu prósent af plasti hafi verið framleitt endurunnið, sögðu baráttumenn að eina langtímalausnin á plastúrgangskreppunni væri að fyrirtæki græddu minna og neytendur að nota minna.

Kate Lin, baráttumaður Greenpeace, sagði: „Eina lausnin á plastmengun er að framleiða minna plast.